In een bergregio van Jemen worden botten krom door het water. De botten vervormen en leiden tot ingrijpende gezondheidsklachten en financiële zorgen. Voor de Jemenieten is het een extra tragedie, terwijl ze al veel leed te verduren hebben.
Al zes jaar, vier maanden en enkele dagen is er een burgeroorlog in Jemen bezig, die mensenlevens kost en het bestaan verwoest. Op dit moment hebben 20,7 miljoen mensen – twee op de drie Jemenieten – noodhulp nodig.
Zwarte tanden
“Het hele dorp lijdt onder het probleem van vervuild water. Het veroorzaakt ziekten en handicaps bij de kinderen. In elk huis in het dorp zijn minstens twee kinderen ziek. De meeste kinderen hebben zwarte tanden en misvormde handen en voeten doordat ze vuil water drinken. We hebben hier al een tijd last van.” vertelt de 35-jarige Nehaya uit de regio Al Dhale’e in Jemen.
Kiezen uit twee kwaden
Hun waterbron is al vijftien jaar onveilig. In het bergdorp in de regio Al Dhale’e is het fluoridegehalte in het water gemeten. Het is tien tot vijftien keer zo hoog als de veilige waarde. De gezinnen hebben de keuze uit twee kwaden: een groot deel van hun inkomen besteden aan schoon, veilig water uit afgelegen bronnen, of het lokale water drinken, met de gevaarlijk hoge fluorideconcentratie.
Over de stof ‘Fluoride’
In kleine hoeveelheden beschermt fluoride het tandglazuur en zorgt het voor stevige botten. Bij die lage concentratie helpt fluoride om gaatjes te herstellen, de vorming van gaatjes te vertragen² en bacteriën te doden die tandbederf veroorzaken. Binnen bepaalde veilige grenzen heeft fluoride gunstige effecten, maar te veel fluoride is slecht voor de gezondheid.
Te veel fluoride in het drinkwater is niet een probleem waarover veel mensen zich zorgen hoeven te maken. De Wereldgezondheidsorganisatie zegt hierover: ‘Overmatige inname van fluoride vindt doorgaan plaats door consumptie van fluoriderijk grondwater, met name in een warm klimaat waar de waterconsumptie hoger is, of waar fluoriderijk water wordt gebruikt voor de bereiding van voedsel of irrigatie van gewassen.’
Wanneer een te hoge fluoride-inname lang duurt, kan dat leiden tot schadelijke effecten voor botweefsel en botten. Botfluorose verandert de botstructuur en de gewrichtsmobiliteit. Dit kan optreden wanneer het drinkwater 3-6 mg fluoride per liter³ bevat. Verminkende botfluorose veroorzaakt hevige pijn doordat bindweefsel stijf wordt en de botten vatbaar worden voor breuken². Dit kan zich voordoen wanneer het water 10 mg fluoride per liter³ bevat. De botten worden krom door het water. In dit afgelegen bergdorp in Jemen is in het drinkwater een fluoridegehalte gemeten van 10-15 mg per liter, terwijl de veilige waarden tussen 0,5 en 1,5 mg per liter liggen.
Samair (60, rechts) helpt zijn buurjongen Majed, die lijdt aan misvormde botten.
Fluoride-water
Medair-manager Gezondheid en Voeding zegt: “Botfluorose is een volksgezondheidkwestie die veroorzaakt wordt door te hoge concentraties fluoride in het water. Het treft alle kinderen, dieren en oudere mensen. In dit bergachtige gebied moeten mensen heel diep graven om water te bereiken. Daarbij breken de rotslagen die van nature fluoride bevatten en zo raakt al het water verontreinigd met fluoride.”
Financiële gevolgen
De overmatige fluoride-inname hoopt zich in de loop van de jaren op in de botten. Bij kinderen zijn de botten en tanden nog in ontwikkeling, daarom zijn ze kwetsbaarder. Ondervoeding kan hen nog vatbaarder maken². Het onveilige water in dit Jemenitische bergdorp heeft ook financiële consequenties voor de families. “Het water uit de bronnen wordt minder en we moeten water kopen in de stad. Maar dat is moeilijk voor ons in deze omstandigheden”, vertelt Nehaya. Naar schatting is zeventig procent van de inwoners werkloos. De meeste dorpelingen kunnen zich geen schoon water veroorloven, omdat dit 133% van het gemiddelde gezinsinkomen kost.
Gezondheids gevolgen
Door een gebrek aan toegang tot veilig water lopen families bovendien een groter risico op diarree-gerelateerde ziekten, waardoor ze meer overgeven. Wanneer een kind dan medische zorg nodig heeft, maken ze daar middenin een economische recessie extra kosten voor. Door ziekten als gevolg van onveilig water worden kinderen kwetsbaarder voor ondervoeding, waardoor ze nog vatbaarder worden voor andere infectieziekten.
Oud boorgat herstellen
Er is een oud boorgat waar het fluoridegehalte binnen het veilige bereik van 0,5 tot 1,5 mg per liter is. Momenteel zijn teams aan het werk om deze bron te herstellen en zo schoon water naar de gemeenschap te brengen. “We hopen echt dat Medair de situatie voor ons dorp kan verbeteren en het waterprobleem kan oplossen en onze kinderen kan helpen”, zegt Isra.
Water is de basis
Edres (4) lijdt al bijna heel zijn jonge leven aan ondervoeding, maar is bezig om te herstellen. Zijn moeder Isra (30) zegt: “Alles is veranderd door de oorlog. We hebben meer te lijden. De prijzen zijn gestegen. Het is moeilijk om aan schoon water te komen en de kinderen en vrouwen zijn vaker ziek door ondervoeding en armoede. Schoon water is de basis van het leven en zonder dat kunnen we niks doen.”
Medair Nederland voert campagne voor de situatie in Jemen. Dit artikel werd ook gebruikt in de donatersbrief aan de Medair-achterban in september. Bekijk meer informatie en geef om Jemen.
- Dit Medair-project wordt gefinancierd door het Zwitserse Bureau voor Ontwikkeling en Samenwerking en gulle giften van particuliere donateurs.
- Voor deze inhoud is gebruik gemaakt van informatie van Medair-medewerkers in het veld en op het hoofdkantoor. De zienswijzen in dit bericht vallen onder de verantwoordelijkheid van Medair en dienen op geen enkele wijze beschouwd te worden als de officiële opvatting van enige andere organisatie.
Bronnen:
- OCHA. (16 maart 2021, p. 4). Humanitarian Response Plan Yemen. Relief Web. p. 5 https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Final_Yemen_HRP_2021.pdf.
- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). (2019) Ziekte voorkomen via een gezonde omgeving; onvoldoende of overal fluoride; een grote zorg voor de volksgezondheid. p.4, 5 https://www.who.int/publications/i/item/WHO-CED-PHE-EPE-19.4.5.
- Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). (2017). Guidelines for DRINKING-WATER Quality: fourth edition incorporating the first addendum. Genève Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Licentie: CC BY-NC-SA 3.0 IGO. p. 372 https://www.who.int/publications/i/item/9789241549950.
- GBD 2016 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators (2016). Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 328 diseases and injuries for 195 countries, 1990–2016: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2016. Lancet 2017;390(10100):1211–1259 https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(17)32154-2/fulltext.
