Een kind wacht op vervoer in het transitcentrum in Renk. ©Medair/Stefan Kewitz
“Het is beter als het overdag regent,” vertelt Napita. Ze is 36 jaar en kortgeleden uit Khartoem gevlucht met haar gezin, terug naar haar vroegere thuisland Zuid-Soedan. “In het donker kun je de giftige slangen niet zien, die tevoorschijn komen door de regen,” legt ze uit. Napita en haar gezin zijn net als duizenden anderen uit Soedan weggevlucht. Ze zijn de grens overgestoken en hebben nu geen onderdak.
Ze wachten in een van de kampen die hier zijn ontstaan, totdat ze door kunnen reizen naar hun bestemming. Hulporganisaties regelen het vervoer. De meeste vluchtelingen hebben familieleden in Zuid-Soedan en willen voorlopig bij hen intrekken. Maar omdat de afstanden enorm zijn en de wegen heel slecht, lukt het maar heel weinig mensen om de reis zelf te maken. Ze zijn uitgeput van wat ze in Khartoem hebben meegemaakt, de reis naar de grens en de moeilijke situatie in de kampen.
Al wekenlang wachten Napita (vooraan rechts) en haar gezin op vervoer. Ze zitten in een kamp in de buurt van Renk, maar hebben daar geen onderdak. Slechts een paar stokken en doeken beschermen hen tegen de zon en de regen. ©Medair/Stefan Kewitz
1700 mensen per dag erbij
De mensen en de noodhulporganisaties in Zuid-Soedan staan voor een grote uitdaging door deze nieuwe crisis. Er is geen geld gereserveerd voor deze noodsituatie. De inkomsten van hulporganisaties dalen en er is meer nood in Zuid-Soedan vanwege overstroming, honger, uitbraken van ziekten en gevechten. Daardoor hebben hulporganisaties de grenzen van hun mogelijkheden bereikt. Nu komen er dagelijks nog eens 1.700 mensen in nood terug naar hun land, waar 76% van de mensen al afhankelijk is van noodhulp.
“Het belangrijkste is dat we proberen om de mensen niet te lang in het grensgebied te laten blijven. We willen dat ze zo goed mogelijk vervoer krijgen naar hun bestemming en daar zo snel mogelijk aankomen,” aldus Christophe Reltien, hoofd van de Europese Civiele Bescherming en Humanitaire Hulp (ECHO) in Zuid-Soedan.
De meeste mensen in de kampen denken er net zo over, ze willen zo snel mogelijk doorreizen naar hun familie.
“Ik wil niet in het kamp blijven,” zegt Napita. “Als er vandaag een busje zou komen, dan was ik in no-time klaar om te vertrekken. Er is niets dat me hier houdt.”
Christophe Reltien, hoofd van de Europese Civiele Bescherming en Humanitaire Hulp (ECHO), in gesprek met teruggekeerden in een kamp in de buurt van Renk.©Medair/Stefan Kewitz
Samenwerkende organisatie ERRM
Hulporganisaties zijn bezig om het vervoer voor de mensen te regelen, zo snel mogelijk na hun aankomst in Zuid-Soedan. Maar de mensen in de kampen hebben het zwaar en hebben dringend hulp nodig. Het ERRM Consortium, een samenwerkingsverband van vier internationale hulporganisaties: de Noorse Vluchtelingenraad (NRC), de Deense Vluchtelingenraad (DRC), Medair en Solidarités International (SI), biedt acute hulp aan de mensen in de kampen. Dat gebeurt in samenwerking met plaatselijke partners en mede gefinancierd door de Europese Unie. ERRM staat voor ‘Emergency Rapid Response Mechanism’ (snel noodhulpmechanisme) en dat is ook de missie van het samenwerkingsverband: snelle gezamenlijk hulp op plaatsen waar die het hardst nodig is in een crisis.
Samen de noden aanpakken
In de complexe situatie in het grensgebied komen de sterke kanten van het samenwerkingsverband goed van pas. Geen van de afzonderlijke hulporganisaties op zichzelf is in staat om alle hulp te geven die nodig is. Dankzij de samenwerking kan er veelzijdige en integrale hulp geboden worden, waarbij elke organisatie haar eigen specialismes heeft. “Het mooie aan het samenwerkingsverband is dat we de verschillende noden gezamenlijk kunnen aanpakken. We bundelen onze krachten voor een integrale benadering. Gezamenlijk hebben we veel deskundige specialisten op verschillende gebieden, zoals bescherming, water en sanitaire voorzieningen, medische zorg, enz. Het blijkt heel goed te werken op deze manier en we zouden dit moeten uitbouwen om nog meer mensen te helpen.”
Projectcoördinator Leju Diringi geeft leiding aan het team van de Noorse Vluchtelingenraad (NRC) in het transitcentrum. ©Medair/Stefan Kewitz
Mensen helpen die aankomen in het vluchtelingenkamp
Projectcoördinator Leju Diringi geeft leiding aan het team van de Noorse Vluchtelingenraad (NRC) in het transitcentrum aan de hoofdweg aan de rand van de stad Renk. Hij ziet met eigen ogen hoe het samenwerkingsverband goede resultaten behaalt. Zijn team biedt samen met mensen van de Deense Vluchtelingenraad (DRC) bescherming aan mensen die aankomen. NRC verleent juridische bescherming, zoals vervanging van verloren en beschadigde identiteitsdocumenten, toegang tot voorzieningen en basisrechten op de tijdelijke verblijfslocaties en na aankomst op andere plekken in Zuid-Soedan. Mensen die uit Soedan terugkeren, kunnen op het servicepunt van NRC ondersteuning aanvragen. Mustafa is met zijn gezin uit Khartoem gevlucht vanwege de gevechten. Hij kwam totaal berooid aan in het transitcentrum. Hij kreeg hulp van NRC.
Mustafa en zijn gezin zijn blij met de financiële hulp die ze van DRC hebben gekregen. ©Medair/Stefan Kewitz
Gevlucht met bijna niks
“Toen de gevechten begonnen, ging alles heel snel. We zijn gevlucht en kwamen met bijna niks hier terecht. Ik had gehoord dat er organisaties in Zuid-Soedan waren die voor veiligheid zorgen, daarom zijn we hierheen gegaan. Ik zag hoe jullie mensen hielpen in het kamp. We hadden geen geld voor eten. En mijn dochter heeft een huidziekte, waarvoor ze medicijnen nodig heeft. Jullie hebben ons geholpen met geld. We willen alle medewerkers bedanken voor de ondersteuning in deze moeilijke situatie.”
Op de WC je behoefte doen, niet daarbuiten
Solidarités International (SI) houdt zich bezig met een andere belangrijke taak in het transitcentrum: water en sanitaire voorzieningen. Passende en waardige sanitaire voorzieningen beschikbaar stellen aan een grote en dagelijks veranderende populatie is niet gemakkelijk. “Een eerste belangrijke stap is dat we mensen ervan moeten overtuigen dat ze hun behoeften niet buiten doen. We willen dat ze de sanitaire voorzieningen gebruiken. Dat vraagt veel geduld en voorlichting,” vertelt Elias Edema, projectcoördinator van SI.
Salma en haar gezin wachten op vervoer naar Juba vanuit het transitcentrum in Renk. Na drie dagen in het centrum begrijpt ze hoe belangrijk goede hygiëne en sanitaire voorzieningen zijn, die door SI aangeboden worden. ©Medair/Stefan Kewitz
Schone sanitaire voorzieningen
Wanneer we haar spreken, is Salma drie dagen eerder in het kamp aangekomen met haar familie. Ze wil naar de Zuid-Soedanese hoofdstad Juba en wacht op een mogelijkheid om daarheen te reizen met haar familie. Ze weet hoe belangrijk de sanitaire voorzieningen zijn: “Ik zie veel kinderen die in de open lucht hun behoefte doen. De organisatie doet goed werk. We zien jullie de hele tijd bezig met schoonmaken en de rommel opruimen. Daardoor krijgen onze kinderen geen ziekten en blijft het hier schoon.” Veel mensen in het kamp vinden het vervelend om naar de latrines te lopen, vooral ’s nachts. Daarom doen ze hun behoefte vlakbij de plek waar ze slapen. Maar dat vergroot het risico op uitbraken van ziekten en besmettingen in het kamp en de omgeving.
Het mobiele team van SI ruimt afval en uitwerpselen op in het transitcentrum in Renk om mensen te beschermen tegen uitbraken van ziekten. ©Medair/Stefan Kewitz
Dagelijks schoonmaken
SI is dagelijks in de weer met mobiele teams. Sommige teams maken schoon, andere teams ruimen uitwerpselen en afval op en houden de sanitaire voorzieningen netjes. Elke ochtend komt er een grote vrachtwagen om afval van het kamp veilig af te voeren.
Zonder regelmatige en grondige reiniging zijn deze latrines niet veilig te gebruiken voor de teruggekeerden, vanwege het risico op besmettingen en ziekten. ©Medair/Stefan Kewitz
Medair helpt met schoon drinkwater
Vlak over de grens vanuit Soedan, in het dorp Wunthou, ondersteunt het noodhulpteam van Medair vluchtelingen en lokale bevolking met een waterzuiveringssysteem. Dat zorgt voor schoon en veilig drinkwater voor het enorm toegenomen aantal huishoudens. De installatie zuivert water uit de rivier de Nijl tot schoon drinkwater en zorgt dat er voldoende drinkwater beschikbaar is voor de mensen.
“Ik weet dat het nu veilig is. het water is goed”
Moeder Juru woont met haar gezin in Wunthou en is blij met het schone drinkwater voor de dorpelingen en de mensen die daar opgevangen worden. Ze vertelt: “Voordat het watersysteem er was, dronken we water zo uit de rivier. Nu is ons drinkwater schoner. Ik weet dat het nu veilig is. Het water is goed. Als mensen vuil water drinken, dan worden ze ziek. Ik weet dat je er diarree en infecties van kunt krijgen. Voor mij is dit water beter dan het water uit de rivier. In het water uit de rivier zit veel viezigheid. Je kunt het vuil gewoon zien.”
Juru is blij met het veilige en schone drinkwater dat zij en haar gezin krijgen uit het door Medair herstelde SWAT-systeem in haar dorp, waarmee water uit de Nijl gezuiverd wordt voor de dorpelingen en de teruggekeerden. ©Medair/Stefan Kewitz
Medair helpt met een medisch team
De grote aantallen vluchtelingen vormen ook een belasting voor de medische zorg. Bij medische posten hebben ze hun handen vol aan de patiënten. Er zijn te weinig medicijnen. Om de druk op de gezondheidszorg te verlichten, is Medair in de dorpen rondom Renk aanwezig met een mobiel team. Dit team traint plaatselijke medische werkers en voorziet hen van medicijnen. Zo kunnen lokale medische werkers de andere dorpsbewoners op een vaste plek in het dorp behandelen tegen veel voorkomende ziekten zoals malaria, longontsteking en diarree. Daardoor kan meer in de dorpen worden gedaan en komt de zorg dichterbij mensen die geen geld hebben voor medische zorg of er lang voor moeten reizen.
Begeleiding door het noodhulpteam van Medair op een van de distributielocaties in de buurt van de stad Renk, waar plaatselijke zorgverleners, die door Medair getraind zijn, medische zorg verlenen aan hun dorpsgenoten. ©Medair/Stefan Kewitz
Noodhulp zal maanden nog nodig zijn
Maandelijk Het ERRM-Consortium richt zich op acute hulp aan kwetsbare bevolkingsgroepen in noodsituaties. De situatie in Renk aan de grens met Soedan zal nog maandenlang een grote uitdaging blijven voor de hele noodhulpsector. De organisaties van het samenwerkingsverband gaan bij de hulpverlening in Renk steeds organisaties die al ter plaatse zijn betrekken bij de hulp en zoveel mogelijk overdragen. Zo kan de opgebouwde noodhulp blijven doorgaan terwijl het ERRM Consortium weer verder kan werken bij een van de vele noodsituaties op hulpbehoevende plaatsen in het land.
Over het ERRM Consortium:
Het Emergency Rapid Response Mechanism (ERRM) Consortium wordt gefinancierd door de Europese Unie en is een samenwerkingsverband van de Noorse Vluchtelingenraad, de Deense Vluchtelingenraad, Medair, Solidarités International en plaatselijke uitvoeringspartners. Het ERRM biedt gecoördineerd en snel levensreddende hulp aan door crisis getroffen mensen in Zuid-Soedan, in het bijzonder in moeilijk bereikbare gebieden of waar weinig noodhulporganisaties actief zijn. De hulp beslaat voornamelijk medische zorg, voeding, bescherming, onderdak, water en sanitaire voorzieningen en onderwijs in noodsituaties.
