In tegenspoed

Voor de meeste mensen kwamen de aanvallen in Noordoost-Syrië onverwachts. Ze hadden geen tijd om zich voor te bereiden of na te denken – ze konden alleen maar vluchten.

De aarde beefde en rookpluimen stegen op. Op 75 meter van de plek waar de bouwvakker Mohammed stond, was een bom ingeslagen. Binnen enkele tellen was hij bij zijn huis. Dat was de laatste keer dat Mohammed voet zou zetten in de woning van zijn familie van 15 personen, de plek waar hij zijn twee dochters Yasmine en Dibler wilde laten opgroeien.

“Ik zei tegen iedereen dat ze hun tas moesten pakken. Toen zijn we gegaan. Het is niet veilig in Syrië, er zal ons iets overkomen als we teruggaan,” vertelt Mohammed.

De crisis in Syrië duurt nu al bijna negen jaar. In het land zijn 6,2 miljoen mensen ontheemd. De nieuwste crisis in Noordoost-Syrië begon op 9 oktober 2019. Door de militaire operatie zijn meer dan 15.800 mensen de grens overgestoken naar Irak. In Syrië zelf zijn meer dan 99.000 mensen ontheemd geraakt*.

“We hebben hier voor alles hulp nodig,” zegt Amed, een slanke man met een volle, grijzende haardos. Amed vluchtte weg uit zijn dorp toen hij en zijn vrouw Solin de bommen hoorden vallen. Terwijl hij vertelt over hun vlucht naar Irak, tilt Solin haar zwarte hoofddoek op om de tranen in haar ogen op te vangen.

“We kunnen ons land nooit vergeten,” zegt Amed terwijl hij naar de grond wijst. “Onze dorpen blijven voor altijd ons thuis.” Hij legt zijn hand op zijn hart, de tranen wellen op in zijn ogen en rollen over zijn gezicht.

Je eigen plek achterlaten en naar een ander land gaan, dat wil niemand. Voor sommigen is het niet de eerste keer dat ze hun huis moesten achterlaten om zich in veiligheid te brengen.

“Ik was docent, ik gaf wiskunde,” vertelt Layla. Ze heeft verpleegkunde gestudeerd. Haar man Razum droeg hun anderhalf jaar oude peuter Jude tijdens de vlucht. Haifa van drie liep naast hen mee. Razum vertelt dat hij werkte als tandartsassistent en dat hij bezig was met een technische opleiding.

Maar dat was vroeger, voordat de nieuwe crisis in Noordoost-Syrië hun gezin van vier het land uit joeg.

Haifa (3) met medicijnen die haar familie gekregen heeft in de Medair-kliniek, nadat ze op 27 oktober 2019 de grens overstaken.

Layla en Razum zijn nu in Irak. Het is de derde keer dat hun gezin ontheemd is geraakt. Toen ze voor de tweede keer vluchtten, was Layla negen maanden zwanger.

“We wisten dat we nooit meer terug konden gaan. Jude werd geboren nadat we gevlucht waren. Hij was een cadeau, onze hoop in bange dagen,” zegt Layla. In alle onrust en onzekerheid over de toekomst, was Jude een bron van vreugde, een begin van een nieuw leven weg van huis.

Maar nu, bijna twee jaar later, is hun leven alweer door elkaar geschud. “We proberen onze weg te vinden, maar we moeten steeds weer verder. De eerste keer was het zwaar, maar het wordt steeds zwaarder,” vertelt Layla.

Razum hoopt in Irak veiligheid te vinden voor hun gezin, net als veel anderen die vanuit Noordoost-Syrië naar het buurland gevlucht zijn.

Wanneer Syrische vluchtelingen de grens naar Irak oversteken, komen ze op een overgangsplek waar ze wachten om verder meegenomen te worden. De mensen moeten zich eerst registreren bij de UNHCR en de plaatselijke autoriteiten. Meerdere noodhulporganisaties werken samen om te voorzien in de dringende noden van de aankomende vluchtelingen: van een warme maaltijd, vaccins en gezondheidszorg tot een plek om uit te rusten na een gevaarlijke reis.

Een hele dag en nacht doorlopen is een enorme uitputtingsslag. Maar als het dagenlang duurt en er geen eind in zicht lijkt te komen? De 75-jarige Madia is de tel kwijtgeraakt, ze weet niet hoeveel dagen ze gelopen heeft om Iraakse bodem te bereiken. De tocht was een zware aanslag op haar lichaam. Met z’n tienen trokken ze door de nacht. Om drie uur ’s ochtends kwam de familie eindelijk op deze plek aan. “Ik heb pijn in mijn knieën door het lopen. Eigenlijk zou ik naar de kliniek moeten gaan,” verzucht Madia.

Vluchtelingen die lange afstanden moeten lopen, voelen de pijn in hun spieren en botten. De winter komt eraan en de zomerwarmte verdwijnt. Vooral ’s nachts dalen de temperaturen, en in de nacht steken de meeste vluchtelingen de Syrisch-Iraakse grens over. Door de kou zijn er meer mensen met koorts en verkoudheid.

Op 25 oktober werd deze zes weken oude baby naar de mobiele kliniek van Medair gebracht, met een luchtweginfectie.

De zes maanden oude Ryan had de nacht ervoor buiten doorgebracht. Hij had hoge koorts toen hij naar de Medair-kliniek kwam. Medair is een van de twee organisaties die langs de Iraakse grens noodgezondheidszorg biedt. De meeste gezondheidsklachten aan de grens zijn relatief mild, maar toch de zorg van groot belang, want de mensen die de grens oversteken zijn in een kwetsbare geestelijke toestand. Medicatie tegen pijnlijke botten of infecties helpt in ieder geval om de pijn te verminderen terwijl de vluchtelingen wachten op de volgende stap. Maar deze zorg laat ook zien dat er – in alle tegenspoed – mensen zijn, onbekenden, die op zo’n moment voor hen klaar staan.

Vanaf de grens worden de Syrische vluchtelingen overgebracht naar de kampen Bardarash of Galiwan. Beide kampen zitten bijna vol. Medair heeft gezorgd voor water en sanitatie, met ondermeer  wasbakken, emmers, kannen en zeep.

“Water en sanitatie voorkomen ziekten en zorgen voor waardigheid. Het is enorm chaotisch om je eigen land te moeten ontvluchten en aan te komen in een kamp waar je beperkt bent in je bewegingsvrijheid. In deze toestand kunnen de families in ieder geval hun kleren wassen, eten koken en een soort van dagelijks ritme opbouwen. Daaraan kunnen wij bijdragen en dat is enorm belangrijk voor de geestelijke gezondheid. Het geeft mensen hoop,” aldus Amalan Arulanantham, WASH-projectmanager van Medair.

Gedurende één week konden Medair-teams in de kampen Bardarash en Galiwan 2.910 WASH-pakketten distribueren. Deze kleine dingen zijn een gebaar van liefde en hebben een grote impact.

“Het zijn eenvoudige dingen, maar ze kunnen een groot verschil maken,” besluit Amalan.

Medair biedt in Irak onderdak, gezondheidszorg, psychosociale zorg, veilig drinkwater, latrines en hygiëne voor kwetsbare mensen. Het werk van Medair in Irak wordt ondersteund door de Civiele Bescherming en Humanitaire Hulp van de EU, het Bureau voor Internationale Ontwikkeling van de VS (USAID) en de gulle giften van particuliere donateurs.

Voor deze inhoud is gebruik gemaakt van informatie van Medair-medewerkers in het veld en op het hoofdkantoor. De zienswijzen in deze publicatie vallen uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van Medair en dienen op geen enkele wijze beschouwd te worden als de officiële opvatting van enige andere organisatie.