Een binnenlandse vluchteling of ontheemde is iemand die moet vluchten uit haar of zijn eigen huis en dan ergens anders in het eigen land terechtkomt. Meer dan 60 miljoen mensen wereldwijd zijn in eigen land gevlucht. In Syrië gaat het om 6,7 miljoen mensen, volgens het Internal Displacement Monitoring Centre. Syrië heeft na Oekraïne de meeste binnenlandse vluchtelingen.
Voor de mensen in Syrië die nog in hun eigen huis wonen is het al moeilijk, maar voor de thuisloos geworden mensen is het extreem zwaar. Veel families hebben geen geld om iets te huren en vaak leven meer dan vijf families samen in een huis met één slaapkamer. Ze zijn bijna alles kwijt, soms hebben ze alleen nog de kleren die ze dragen. Het is veiliger geworden in Syrië. Mensen gaan terug naar hun huizen, zelfs al staan alleen de muren nog overeind. Deze families wonen liever in hun eigen huis dan dat ze iets moeten huren in een onbekende omgeving.
Medair sprak met verschillende gezinnen in Syrië. Jamileh, Iyad en Um Ahmad delen hun ervaringen als binnenlandse vluchtelingen:
Op bezoek bij Jamileh in Aleppo.
“De stank van de schimmel is weg. Mijn kinderen zijn nu rustiger.”
In Aleppo woont Jamileh met haar drie kinderen. Khalid heeft problemen met leren en bewegen en Akbar heeft autisme. Haar oudste zoon werkt als kleermaker en verdient het geld om het gezin te onderhouden.
Het is fijn om Jamileh te ontmoeten en met haar te praten. Ze is gastvrij, beleefd en vindt het fijn dat er bezoek komt. Ze wil graag dat we haar begroeting ‘abos rohek’ (zegen je ziel) vertalen voor de internationale collega’s. We lopen de smalle trap op naar de vierde verdieping. Omdat de stroom is uitgevallen, gebruiken we onze telefoons om bij te lichten. Maar in de woning van Jamileh is het licht. Alles is schoon. De muren zijn pas geverfd. Het huis ziet er prachtig uit.
We vragen Jamileh hoe ze de crisis is doorgekomen en hoe haar huis eruitzag toen ze terugkwam. “Tijdens de crisis moest ik met mijn kinderen vluchten. We kwamen in een andere buurt van Aleppo terecht. We vonden een plek in een moskee, daar leefden we samen met andere gezinnen”, vertelt Jamileh. “Ik heb twee kinderen met beperkingen. Het was vóór de crisis al moeilijk, maar toen we moesten vluchten, werd het nog zwaarder. Toen we in de moskee zaten, hielpen de mensen me met de zorg voor de kinderen. Ik heb diabetes en last van reuma. Ik kan mijn kinderen niet goed optillen”
“Ongeveer twee jaar geleden ging ik terug naar huis. De muren waren helemaal beschimmeld en het was donker. Het huis was totaal veranderd. Er zaten geen deuren of ramen meer in het huis. Mijn kinderen hadden vreselijk last van de stank, maar we moesten wel teruggaan. We hadden geen andere optie. Medair heeft ons appartement weer opgeknapt, deuren en ramen geplaatst en zelfs voor verlichting en noodstroom gezorgd. Nu is het niet meer donker. De stank van de schimmel is weg. Mijn kinderen zijn nu rustiger.”
Iyad in zijn kapperszaak in Hjeirah in de regio Damascus
“Nu gaat het beter, we hebben nu water uit de kraan.”
In de regio Damascus verliet Iyad zijn huis om tijdens de crisis met zijn gezin ergens anders te leven. Iyad is kapper, maar de zaken lopen niet goed in zijn buurt, dus werkt hij als elektricien om zijn gezin te onderhouden.
“Toen de crisis begon in Hjeirah, moesten we onmiddellijk ons huis verlaten. We gingen naar Hamad. Daar bleven we totdat het stabieler was geworden. Maar gelukkig zijn we teruggekomen”, vertelt Iyad. “We hebben ons huis gerepareerd en zijn helemaal opnieuw begonnen. Maar het water was wel een groot probleem in onze regio. Er is geen schoon water en we moesten geld apart houden om water uit vrachtwagens te kunnen kopen.”
“Meair heeft de mensen hier in de buurt geholpen door de waterbronnen te repareren. Nu gaat het beter, we hebben nu water uit de kraan. Maar vaak is er geen elektriciteit, en dan werkt de waterleiding ook niet. Dan zitten we zonder water. Toch zijn we blij dat we zijn teruggegaan”, vertelt Iyad ons.
Um Ahmad in gesprek met ons team in haar herstelde huis in Deir-ez-Zor
“Hier woon ik al meer dan zestig jaar. We moesten gewoon teruggaan.”
In Deir-ez-Zor zorgt Um Ahmad voor vier kleinkinderen. Tijdens de crisis is een van haar zoons omgekomen. De andere zoon onderhoudt de familie. Alle gebouwen rondom haar huis waren beschadigd of ingestort. Slechts enkele huizen in haar straat waren bewoond.
“Toen de situatie in Deir-ez-Zor slechter werd, gingen we naar Raqqa. Daar ging het ook mis en dus gingen we terug naar Deir-ez-Zor. We zijn twee keer verhuisd op zoek naar een veilige plek. We huurden een huis, maar toen begon het geweld in onze wijk en dat duurde drie jaar”, vertelt Um Ahmad. “Tijdens de belegering was er geen eten. We aten van alles om niet van de honger om te komen. We aten oud, beschimmeld brood en dronken vuil water. Medicijnen en medische zorg was er helemaal niet.”
Um Ahmad zegt na elke zin ‘Goddank’. “Alles wat van God komt, is genade, daarom bleven we hoop houden.” Toen de situatie stabiel werd, ging ze met haar familie terug naar hun huis. “Dit huis is van onze familie. Hier woon ik al meer dan zestig jaar. We moesten gewoon teruggaan.”
Steeds meer mensen gaan terug
Sinds 2021 keerden meer dan honderdduizend binnenlandse vluchtelingen terug naar hun huizen. Steeds meer mensen gaan terug. Maar om deze mensen zich weer thuis te laten voelen moet er nog heel wat gebeuren. Medische zorg is maar heel beperkt beschikbaar. Waterleiding en sanitair is op veel plaatsen beschadigd. Ook is er weinig werk, dus veel mensen kunnen niet in hun levensonderhoud voorzien. Het is belangrijk dat de mensen die terugkeren na de crisis niet in nóg een crisis terechtkomen.
Veel Syriërs hadden eerder een heel ‘normaal’ leven: ze gingen ’s ochtends naar hun werk en kwamen aan het einde van de dag veilig thuis. Tijdens de crisis moesten ze hun huizen en vrienden verlaten zonder te weten wanneer ze terug zouden komen.
Veel families die terugkomen, hebben nauwelijks water en sanitaire voorzieningen en wonen vaak in onveilige huizen. Veel huizen zijn zwaar beschadigd en moeten dringend gerepareerd worden. Van de ziekenhuizen functioneert 65% en van de zorgcentra 56%, blijkt uit het in 2022 gepubliceerde Humanitaire Nodenoverzicht. Veel families moeten voor medische zorg ver reizen naar andere regio’s.
Medair doet hier wat aan en zorgt ervoor dat mensen in veilige huizen kunnen leven, met water en sanitaire voorzieningen. Ontdek hier hoe u kunt meehelpen.
Het werk van Medair in Syrië wordt mogelijk gemaakt door het DG Europese Civiele Bescherming en Humanitaire Hulp (ECHO), UNOCHA, het Zwitserse Bureau voor Ontwikkeling en Samenwerking (SDC), Swiss Solidarity, SlovakAid en gulle giften van particuliere donateurs zoals u.
Voor deze inhoud is gebruik gemaakt van informatie van Medair-medewerkers in het veld en op het hoofdkantoor. De zienswijzen in dit bericht vallen onder de verantwoordelijkheid van Medair en dienen op geen enkele wijze beschouwd te worden als de officiële opvatting van enige andere organisatie.
