Dit gebeurt maar eens in je leven. Op 6 februari 2023, om 4:17 uur in een ijzige winternacht, werden het zuidoosten van Turkije en het noorden van Syrië getroffen door een aardbeving met een kracht van 7,8 op de schaal van Richter. Een paar uur later volgde er een bijna even zware tweede aardbeving. Zulke zware aardbevingen waren in geen 84 jaar voorgekomen. Naar schatting eisten de bevingen en de naschokken meer dan 55.000 mensenlevens. Nog veel meer mensen raakten gewond en miljoenen mensen werden dakloos.
Het noodhulpteam van Medair kwam de volgende morgen aan in Turkije, waar de impact het grootst was en 313.000 gebouwen waren ingestort. Ze zagen een geschokt land. “Ik herinner me de geuren. Het stof hing nog in de lucht toen we aankwamen en er steeg rook op. Je voelde de paniek,” vertelt noodhulpmedewerker Damon Elsworth over zijn aankomst in Antakya. “Deze stad, het vroegere Antiochië, heeft 350.000 inwoners en er stond bijna geen gebouw meer overeind.
Op zoek naar overlevenden
Overal zag je zwaailichten en hoorde je sirenes. De reddingsteams waren met graafmachines op zoek naar overlevenden. Wanneer er gefloten werd, gingen alle machines uit en werd het muisstil. Op zo’n moment werd er met apparatuur geluisterd naar geluiden van overlevenden onder het puin.”
Armageddon-achtige taferelen
“Ik heb nog nooit zo’n verwoesting gezien buiten een oorlogsgebied,” zegt noodhulpmedewerker Rebekah Rice. “Het was net Armageddon. Mensen liepen dagenlang in hun pyjama rond, omdat ze in hun slaap overvallen werden door de aardbeving. Al hun kleren lagen onder het puin. We reden langs huizen die letterlijk omgevallen waren, met bedden, koelkasten en wasmachines die uit het raam hingen. Het meest aangrijpend vond ik de mensen die rond een vuurtje zaten in de buurt van de reddingsteams, wachtend op nieuws over de vermisten.”
Rampgebied zo groot als Duitsland
“De omvang van deze natuurramp is nog steeds niet goed te bevatten,” aldus James McDowell, hoofd van het noodhulpteam van Medair. “Het getroffen gebied was zo groot als Duitsland. Het was de op vier na dodelijkste aardbeving van deze eeuw en de dodelijkste aardbeving in Turkije sinds het jaar 526.”
Slapen in een busje
Omdat er geen ander onderdak was, sliep ons team de eerste nachten in een busje. “Het was niet de meest comfortabele slaapplek,” vertelt Rebekah. “Maar ondanks dat voelde ik me bevoorrecht, omdat we het minder koud hadden dan de mensen in de tenten om ons heen. Het vroor ’s nachts wel zeven graden.” Damon vertelt: “We wilden direct aan de slag. Daarom hadden we twee busjes gehuurd, die we konden gebruiken om in te slapen en ook om de hulpgoederen te vervoeren die we gingen uitdelen. We verdeelden ons in twee teams om naar meer plekken te kunnen gaan.
Hulpverlening in de sneeuw
Eén team ging direct de bergen in naar een plaats waar meer dan 100.000 mensen in de sneeuw zaten. We konden op korte termijn kachels, tenten en dekens kopen, die we samen met partners konden uitdelen. Tegelijk begonnen we in Antakya met het distribueren van hygiënepakketten.” Maar dat was ingewikkeld omdat een groot deel van de infrastructuur verwoest was. “De eerste weken waren veel wegen nog geblokkeerd. Het wegdek was overal gescheurd en de straten lagen vol brokstukken en puin.
Samen één zijn
Een beroepschauffeur bood aan om als vrijwilliger voor ons te komen werken. Dat was echt een wonder! Het vergde flink wat stuurmanskunst om tussen de brokstukken door te rijden. Op de tweede avond stelde deze chauffeur voor om naar een stad te gaan op een paar uur rijden. Daar konden we goederen gaan inkopen voor de distributie. We keken elkaar aan en merkten dat we dezelfde motivatie en compassie hadden.
“We keken elkaar aan en merkten dat we dezelfde motivatie en compassie hadden.”
Zo veel mogelijk uitdelen
Het voelde gewoon niet goed om te gaan slapen terwijl er nog zo veel nood om ons heen was. We gingen dus op weg en kwamen net aan toen de winkels opengingen. We kochten zo veel als we konden: zeep, hygiënematerialen, toiletartikelen, wc-papier, vochtige doekjes, ontzettend veel slaapzakken en zo veel tenten als we konden vinden. Tegen de lunch waren we weer in Antakya en konden we de spullen gaan distribueren. Moeders stonden in de rij met hun kinderen. Het was zo goed om hen de spullen te kunnen geven die ze nodig hadden.”
Start traumahulp
Naast de distributie van dekens, dekzeilen, tenten, kachels, zaklampen en hygiënematerialen aan ongeveer 15.000 mensen, begon het team ook met het opzetten van psychologische eerste hulp. “Het trauma was zo duidelijk aanwezig,” vertelt Damon. “Niemand was gespaard gebleven, iedereen had wel iemand verloren, iedereen had een groot verhaal. Zelfs de mensen die relatief licht getroffen waren, hadden kinderen die in hun bed plasten van angst of grote scheuren in de muren van hun huizen. De partners en vrijwilligers waarmee we samenwerkten, waren net zo getraumatiseerd als ieder ander, dus hielden we eerst bijeenkomsten met hen.”
Hulp blijven verlenen
In de maanden na de noodhulpfase is Medair samen met plaatselijke partners blijven werken aan psychische hulp, financiële hulp en de bouw van tijdelijke woningen. Ook veel Syrische vluchtelingen die in Turkije verblijven kregen hulp.
Noodhulp in Syrië
In Syrië, waar Medair al bijna tien jaar actief is, werd de aardbeving tot in Damascus gevoeld. “Binnen 24 uur hadden we een noodhulpteam in Aleppo en binnen twee dagen begonnen we met het distribueren van hulpgoederen,” vertelt landendirecteur Raija-Liisa Schmidt-Teigen. “We hebben ons team in Aleppo in de eerste maand uitgebreid van 3 naar 18 mensen. Ook internationale en regionale medewerkers kwamen meehelpen.
Gigantische crisis
Hier is het een crisis in een crisis. 15,3 miljoen mensen waren al aangewezen op noodhulp voordat de aardbevingen kwamen en 90% van de Syriërs leefde onder de armoedegrens. De mensen konden geen klappen meer opvangen, na het conflict, de ingestorte economie en de bijna totale afwezigheid van infrastructuur. Met deze natuurramp bovenop de door mensen veroorzaakte crisis moesten de mensen kiezen of ze hun kinderen te eten gaven of hun huizen repareerden.”
Hulpverlening in de eerste maand
In de eerste maand heeft het team aan 30.000 mensen hygiënepakketten uitgedeeld, naast wintervoorraden, geld voor woningreparaties, drinkwater, gemeenschappelijke watertanks en de waterleidingen gerepareerd voor 215.000 mensen in Aleppo. Beschadigde medische apparatuur is vervangen, deuren en ramen in klinieken in Latakia zijn vervangen en we hebben de openingstijden van zorgvoorzieningen in de regio uitgebreid. Ook voeren we reparaties uit voor gezinnen met handicaps of andere bijzondere behoeften.
“Deze ene ramp heeft twee landen getroffen met elk een heel eigen context,” legt James uit. “Het is een complexe hulpactie geweest. Ik ben blij dat we snel hulp konden bieden aan de getroffen bevolking, inclusief aan mensen die nog geen andere hulp hadden gekregen. We konden onze hulpactie aanpassen aan de noden die we ter plaatse aantroffen. Zoals altijd in dit soort situaties was het cruciaal dat we noodhulpfondsen beschikbaar hadden. Zo konden we snel en flexibel in actie komen.
Lange weg van herstel
“Dit was een tijd van grote verliezen in Turkije en Syrië en dit laat diepe littekens na. Het is een lange weg naar herstel en ons werk gaat nog steeds door. Maar we zijn dankbaar dat we honderdduizenden overlevenden hebben kunnen ondersteunen in een levensbedreigende tijd.”
De hulp van Medair na de aardbevingen in Turkije en Syrië wordt gefinancierd door institutionele donors, waaronder Swiss Solidarity, EO Metterdaad, ECHO, DEC via Tearfund UK en SDC, samen met veel particuliere donateurs.
Voor deze inhoud is gebruik gemaakt van informatie van Medair-medewerkers in het veld en op het hoofdkantoor. De zienswijzen in dit bericht vallen onder de verantwoordelijkheid van Medair en dienen op geen enkele wijze beschouwd te worden als de officiële opvatting van enige andere organisatie.
