Tien dingen die ik geleerd heb in Mozambique

In maart en april 2019, 42 dagen na elkaar, werd Mozambique getroffen door twee grote rampen. Volgens de Verenigde Naties zijn meer dan twee miljoen mensen getroffen door twee grote stormen: cycloon Idai en cycloon Kenneth.

Terwijl ik met het wereldwijde noodhulpteam van Medair daar was, sprak ik tientallen mensen – mannen, vrouwen en kinderen – die de twee rampen hadden doorgemaakt. De twee cyclonen waren door hun steden, dorpen en gemeenschappen geraasd en hadden een spoor van verwoesting achtergelaten. Toch wilden de mensen die ik sprak niet opgeven en waren ze vastbesloten om ondanks alles hun levens weer op te bouwen.

Ik heb veel geleerd van de mensen in Mozambique, over de kracht van de liefde en de kracht van dromen.

1. Liefde kan bergen verzetten.

Ortensia is 60 jaar en woont in het dorp Haruma in het midden van Mozambique. Tijdens cycloon Idai was ze thuis met haar 75-jarige man Antonio.

“Het begon met de wind en vlak daarna kwam het water. Ons huis stortte in en mijn man kwam onder het puin vast te zitten. Ik kon hem eruit trekken en hielp hem in de dichtstbijzijnde boom te klimmen. Hoe ik daar de kracht voor vond? Ik denk dat het liefde was. Ik zal hem nooit in de steek laten. Dat is wat liefde betekent.”

2. Om niet hopeloos te worden, kun je het beste iets gaan doen.

Maria is een alleenstaande moeder met acht kinderen. Ze is een van de vrijwilligers die het Medair-team hielpen tijdens de distributie van noodhulpgoederen in een afgelegen gebied in het district Nhamatanda in Centraal-Mozambique.

“Mijn eigen gemeenschap helpen om deze moeilijke tijd door te komen, is het beste dat ik nu kan doen. Ook vóór de ramp was ik vrijwilliger en leerde ik mensen hoe ze malaria en andere ziekten konden voorkomen. Nu ben ik er nog meer van overtuigd dat als vrijwilliger helpen is wat ik moet doen. En ik wil jullie vandaag ook helpen, laten zien hoe dankbaar ik ben voor wat Medair voor onze mensen doet.”

3. Ik kan niet al het goede doen dat de wereld nodig heeft, maar de wereld heeft al het goede nodig dat ik kan doen.

Saize Joao Sevene woont in Chiboma, een dorp in het afgelegen plattelandsdistrict Chibabava in Centraal-Mozambique. Hij had nog nooit buitenlanders gezien in zijn dorp.

“We huilden omdat we alles kwijt waren. Het water had alles meegenomen. Maar toen kwamen jullie en nu weet ik dat ten minste iemand ons ziet, met eigen ogen gezien heeft hoe we er aan toe waren. Het is zo belangrijk dat iemand het kan zien en de buitenwereld kan vertellen wat we doormaken.”

4. De wereld is vol lijden, maar ook vol mensen die lijden overwinnen.

Raul Manuel leeft in het dorp Haruma in het midden van Mozambique. Toen zijn dorp na cycloon Idai onder water kwam te staan, improviseerde hij snel een paar kano’s waarmee tientallen mensen uit bomen gered konden worden.

“Ik was op het veld toen de overstroming kwam. Nadat ik het dorp had bereikt, stond overal water. We hakten wat hout uit de bomen en maakten geïmproviseerde kano’s. Daarmee haalden we mensen uit de bomen waar ze in waren geklommen. In de chaos kon ik mijn vrouw en mijn kinderen niet vinden. Ik was zo bang.”

5. De toekomst is voor hen die dromen

Teofilo Joao Braga is chirurg en directeur van het Muxungue-ziekenhuis in het district Chibabava. Het ziekenhuis, het enige in het gebied en een van de grootste in de regio, was zwaar getroffen door de cycloon. Er was geen water en geen elektriciteit voor de operatiekamer, dus moesten urgente gevallen naar andere steden worden overgebracht, met grote risiso’s voor de patiënten.

“Mijn grootste droom? Dat is eigenlijk een kleine droom: ik zou graag een kleine dieselgenerator hebben om de operatiezaal weer bruikbaar te maken. Door de cycloon is het elektriciteitsnet in de stad afgesneden en het gaat nog maanden duren voordat het gerepareerd is. Mensen die dringend geopereerd moeten worden, moeten nu met ambulances naar Beira of Chimoio gebracht worden en sommigen halen dat niet. Gewoon een kleine generator... Ik beloof je, als iemand dat geeft, dan ga ik dansen en zingen.”

6. Alleen kunnen we zo weinig, samen kunnen we zo veel.

Celio Corter is een Mozambikaanse medewerker van Food for the Hungry, een partner van Medair. Celio werkt meestal in een ander district, maar kwam naar Beira om de twee organisaties te ondersteunen die na cycloon Idai noodhulp gaven.

“De mensen in Mozambique zijn zo sterk, we komen er weer bovenop. Ja, we zijn getroffen en we lijden, maar we blijven aan het werk gaan omdat we echt geloven dat de enige manier om uit deze moeilijke situatie te komen is door te werken, oplossingen te zoeken, met elkaar, bij mensen aankloppen... Het zal tijd kosten, maar ik geloof dat we weer op eigen benen zullen gaan staan. Er zal verandering komen, dingen zullen beter worden.”

7. Zelfs wanneer je alles kwijt bent, houd je je gevoel van waardigheid.

De 75-jarige Antonio Zeca woont in het dorp Haruma in het district Nhamatanda:

“Ik ben alles kwijt, ja. Ik heb geen schoenen meer. Ik heb geen kleren. Ik heb geen huis. Maar ik heb mijn waardigheid. Ik heb mijn innerlijke kracht. Ik kan iets betekenen voor de gemeenschap. Ik kom op voor mijn mensen en voor mijn vrouw. Dit is niet het einde.”

8. Kennis is het enige dat blijft, dat doorgegeven kan worden, dan levens kan veranderen en het denken kan verbreden.

Mama Cristina is lerares in Macomia, een plaats in het noorden van Mozambique die zwaar getroffen is door cycloon Kenneth. Mama Cristina deed mee aan een van de trainingen die we organiseerden voor vrijwilligers bij de distributies.

“De dingen die jullie distribueren en die andere organisaties ons aanbieden, zijn nuttig en onmisbaar. Maar toch blijven het dingen, die in de loop van de tijd vergaan. De voorraad zeep zal een keer opraken en de dekzeilen waarmee we de daken hebben gerepareerd, zullen over een paar jaar vervangen moeten worden. Maar wat jullie ons vandaag leren, dat blijft. Juist daarom ben ik in het onderwijs gaan werken. Kennis is het enige dat blijft, dat doorgegeven kan worden, dan levens kan veranderen en het denken kan verbreden.”

9. Een glimlach kan besmettelijk zijn.

Aisha ontmoette ik in Macomia, een plaats ten noorden van Pemba in de noordelijke provincie Capo Delgado. Toen ik daar aankwam, zat ze voor een berg met puin, alles wat er over was van haar huis. Ze keek naar de grond en kon van verdriet alleen hakkelend vertellen over de storm die haar wereld deed instorten. Mijn Mozambikaanse collega keek me aan en zei: ‘Laat mij eens wat proberen. Ze zeggen altijd dat mijn glimlach besmettelijk is.’ Het resultaat? Haar huis lag nog in puin, haar wereld lag nog in duigen, maar haar glimlach was terug. Wonderlijk.

“Eerst kwam de regen. Bakken met regen. Alles was zo donker. We wachtten tot het zou ophouden, maar het bleef dagenlang regenen. Ik huilde, natuurlijk huilde ik. Maar niet omdat ik een kind ben. De grote mensen huilden ook. Die glimlach die je nu ziet? Dat is de eerste keer sinds de storm.”

10. We hebben de kracht om door te gaan, ondanks alles.

Ik ontmoette Maddalena in een van de opvangcentra in Pemba, in het noorden van Mozambique. Toen cycloon Kenneth kwam, was ze negen maanden zwanger. Haar zoon werd een paar dagen later geboren in het opvangcentrum waar ze heen gevlucht was. Het kind kreeg de naam van de cycloon die ze had overleefd.

“Ja, ik heb hem Kenneth genoemd. De cycloon heeft hem gespaard, dus ik kon niet anders. Ik wilde dat Kenneth de naam van een nieuw leven zou worden, een nieuw begin. Waar de vernieling geen vat op zou krijgen, om de wereld te laten weten: ‘We gaan door, ondanks alles.’ Op een dag zal ik hem vertellen waarom hij zo heet, als hij oud genoeg is om het te begrijpen. Cycloon Kenneth is een deel van ons verleden. Een deel van wie we zijn. Van onze familie en ons land. Het is belangrijk dat Kenneth dit stukje van zijn – van onze geschiedenis kent.”

De gevolgen van deze twee cyclonen zullen nog lang merkbaar zijn en de mensen in Mozambique hebben nog een lange weg naar herstel te gaan. In de loop van vier maanden en twee noodhulpacties hebben ongeveer 37.000 mensen noodhulp gekregen dankzij uw steun. Dankuwel!

Het wereldwijde noodhulpteam van Medair heeft het land eind juli 2019 verlaten en bereidt zich nu voor op de volgende noodsituatie.