Hoog in de Afghaanse bergen, in de met sneeuw bedekte Centrale Hooglanden, deelt een groep collega’s zeep uit in de buitenlucht. Mensen uit de gemeenschap zitten op twee meter afstand van elkaar te kijken naar onze hygiënevrijwilligers, die laten zien hoe je moet handenwassen. Onze vrijwilligers dragen gezichtsmaskers en houden ook twee meter afstand. Als de demonstratie klaar is, lopen de mensen naar de zeep die op stukken zeil klaargezet is, ook op twee meter afstand. Bij deze distributie gebeurt alles volgens de afstandsregels.
Anderhalf jaar geleden zou dit een vreemde indruk gemaakt hebben. Waarom die afstand? Waarom maskers? Waarom een buiten en niet in een gemeenschapscentrum? Toch is dit het nieuwe normaal, ruim een jaar nadat de coronacrisis uitbrak. Op 11 maart 2020 – vandaag één jaar geleden – verklaarde de Wereldgezondheidsorganisatie officieel dat de uitbraak van Covid-19 was uitgegroeid tot een pandemie. Dat was de start van een tot dan toe ongekende gang van zaken: thuiswerken, gezichtsmaskers en buiten zorgvuldig afstand houden. Maar het werd al snel gewoon.
Onze manier van werken is drastisch veranderd
Door de pandemie zijn alle facetten van ons werk veranderd, van het bieden van levensreddende hulp en geestelijke gezondheidszorg tot het werven van nieuw personeel. Ook hoe we voor mensen zorgen is veranderd. We hebben weliswaar veel ervaring opgedaan met uitbraken van ebola en mazelen, maar we hebben nog niet eerder hulp geboden tijdens een uitbraak van een nieuwe ziekte, waartegen nog geen vaccin bestond. We willen ons aan de maatregelen houden en onze teams en de gemeenschappen beschermen. Daarom hebben we precies moeten plannen hoe we ons werk doen, hoe we mensen hulp bieden, hoe we medewerkers laten reizen en hoe we hulpgoederen transporteren en verstrekken.
Medair-medewerkers maken isoleerpakketten klaar voor een distributie in Juba, Zuid-Sudan. © Medair/Alex McBride
Ons werk zal ook in de toekomst bepaald worden door de pandemie
Nu de vaccinatiecampagnes op gang komen, lijkt er licht te komen aan het einde van deze lange tunnel. Maar de grote verandering in ons werk zal blijvend zijn. In landen als Afghanistan en Zuid-Sudan zijn inmiddels de eerste leveringen van het coronavaccin aangekomen. Maar de vaccinatiecampagnes in deze landen – en in veel andere landen waar we werken – kunnen lastig worden door conflicten, natuurrampen en beperkte infrastructuur die nodig is voor het veilig transporteren en opslaan van de vaccins. Het is goed mogelijk dat we nog lang doorgaan met coronapreventie en voorlichting terwijl in landen zoals Nederland – waar ik ben opgegroeid – of Zwitserland – waar ik woon – de normaliteit terugkeert. We zijn natuurlijk paraat om de toediening van de vaccins zo veel mogelijk te ondersteunen.
Maar de coronapandemie heeft nog een onbedoeld bij-effect: Honger. In 2020 is het aantal mensen dat van honger dreigt te sterven wereldwijd verdubbeld. Banen gingen verloren en de bewegingsvrijheid werd beperkt, daardoor konden veel mensen geen geld verdienen of inkopen doen en konden levensmiddelen niet meer getransporteerd worden over regionale of nationale grenzen heen. David Beasley, directeur van het Wereldvoedselprogramma, noemde deze situatie een hongerpandemie. We voeren hoognodige programma’s voor voeding en voedselzekerheid uit in enkele van de grootste hongercrises ter wereld. De ernst van de hongerpandemie kan betekenen dat we deze programma’s gaan uitbreiden of nieuwe acties beginnen bij nieuwe hongerrampen.
Een Rohingya-vrijwilliger onderzoekt de voedingsstatus van een kind in een vluchtelingenkamp in Bangladesh. © Medair/Jonathan Kyle
De pandemie heeft ons niet veranderd
Het staat buiten kijf dat ons werk enorm veel complexer is geworden door de pandemie. De impact van de pandemie zal waarschijnlijk nog enkele jaren merkbaar zijn, niet alleen in de gemeenschappen waarvoor we werken en op de manier waarop we hoop brengen naar de zwaarst getroffen landen, maar ook in de zorg die we onze teams geven en hoe we elkaar in moeilijke tijden ondersteunen.
De pandemie heeft ons op veel manieren dichterbij elkaar gebracht en laat zien hoe belangrijk onze mensgerichte noodhulp is. Als ons team in Libanon een hygiënepakket bezorgt bij Hana, is haar reactie: ‘Het gaat echt niet om de zeep die jullie brengen, het belangrijkste is dat jullie aanwezig zijn.’ In Afghanistan hebben we goede banden met de plaatselijke gemeenschappen, waardoor we tijdens de pandemie kunnen blijven werken. Een kind als de 16 maanden oude Roya krijgt zo nog steeds de hulp die ze nodig heeft om van ernstige ondervoeding te herstellen. In veel landenprogramma’s hebben we onze geldhulpprogramma’s aangepast, zodat kwetsbare families de huur kunnen blijven betalen en eten op tafel kunnen zetten voor hun kinderen. Zo vertelde een vrouw mij: ‘Deze hulp is heel belangrijk, maar het beste is dat jullie ons daardoor hoop en waardigheid teruggeven.’
In de afgelopen 12 maanden heeft de pandemie ons er niet van weerhouden om acute ondersteuning te bieden waar dat het hardst nodig was. Ook onze opdracht om naar afgelegen en moeilijk bereikbare locaties te gaan is niet veranderd. Evenmin veranderd is onze overtuiging dat elk mens telt. Ondanks de pandemie konden we hulp bieden na twee orkanen in Honduras, bij het conflict in Tigray, bij zware overstromingen in Zuid-Sudan en na een explosie in het centrum van Beiroet. Inderdaad, de dingen zijn nu ingewikkelder. De pandemie heeft ons genoodzaakt om op een radicaal andere manier te werken. Maar wie wij zijn, dat is gelijk gebleven.
We blijven ons inzetten voor moedige families en de buitengewone mensen die met ons meedoen. We gaan tot het uiterste, om levens te redden – zeker tijdens een pandemie.
Meer weten over hoe we omgaan met en reageren op de coronapandemie? Abonneer u op Medair Lives. Deze exclusieve korte documentairereeks neemt u mee achter de schermen van onze noodhulpacties en laat u kennismaken met de mensen die bij ons werken en de gemeenschappen waaraan we dienstbaar zijn. Voor regelmatige updates over ons werk kunt u zich aanmelden voor onze maandelijkse nieuwsbrief.
Voor deze inhoud is gebruik gemaakt van informatie van Medair-medewerkers in het veld en op het hoofdkantoor. De zienswijzen in dit bericht vallen onder de verantwoordelijkheid van Medair en dienen op geen enkele wijze beschouwd te worden als de officiële opvatting van enige andere organisatie.
